Nazwisko zostało utworzone od rzeczownika pospolitego nowak w znaczeniu ‘osoba nowa w danym środowisku, przybysz’ i wskazuje na charakterystyczną cechę nosiciela. Nazwisko może również pochodzić od nazwy miejscowej (nazwy osady) Nowaki i zawierać sufiks -ski wskazujący na miejsce zamieszkania, pochodzenie lub majątek ziemski. Może ono też pochodzić od nazwy osobowej Nowak i zawierać sufiks -(s)ki, przez analogię do struktury nazwisk pochodzących od nazw miejscowości z tym samym przyrostkiem oraz wskazywać na związek z ojcem lub innym przodkiem, który tak się nazywał. Wariant: Nawacki.